Etik, bir bireyi veya bir grubu herhangi bir davranış gösterirken, kabul edilebilir olmasına dayanan ve bir dizi ahlaki ilkeleri kapsayan bir unsurdur. Bilişim etiği ise bilgisayarların kullanımını ilgilendiren bir dizi ahlaki ilkeleri içerisine alır. Bilişim sektörünün geliştiği ve çeşitlendiği her geçen gün bu etik üzerine yeni tartışmalar, yeni tanımlamalar, yeni kabul ve ilkeler geliştiriliyor. 

Bilişim Etiği Nedir?

İnternet etiği, bilgisayar etiği gibi farklı şekillerle isimlendirilen; teknoloji etiği, internet araştırma etiği, yazılım etiği, programlama etiği gibi alt dalları olan felsefe dalına bilişim etiği denir. 

Bilişim etiği kapsamına giren konulardan birisi; telif hakkı ile korunan içeriklerin, bu içeriğin yazarının rızası olmadan kullanılması ve çoğaltılmasıdır. Benzer şekilde herhangi birisinin sosyal medya hesapları, mail adresi, telefon numarası, ismi ve soyismi, farklı türde iletişim bilgisi ve kişinin fotoğraf ve videolarının başka kişilerle ve gruplarla paylaşılmasıdır. Bu tür durumların önüne geçebilmek adına bazı bilişim etiği ilkeleri geliştirilmiştir. Bu ilkeler, yazının son bölümünde yer almaktadır. Bilgisayar kullanıcıları için etik ilkelere geçmeden önce, bu ilkelerin ne amaçla ortaya çıktığına değinelim.

İnternete Erişim ve Etik

İnternet, müfredat geliştirme olanaklarını genişleten herkes için zaman açısından verimli bir araçtır. Öğrenme, ilgili ve güvenilir bilgiyi hızlı ve kolay bir şekilde bulma ve bu bilgiyi seçme, anlama ve değerlendirme yeteneğine bağlıdır. İnternette bilgi aramak bu becerilerin geliştirilmesine yardımcı olabilir.

Öğrencilerin web sitesi içeriğini karşılaştırması gereken sınıf içi alıştırmalar ve eve götürme değerlendirme görevleri, öğrencileri farklı hedef kitleler için yazma gereksinimleri, belirli içeriğin amacı, doğruluk ve güvenilirliği belirleyip yargılama konusunda uyarmak için idealdir. Pek çok site, sorunlar hakkında belirli görüşleri benimsediğinden, internet, gerçekleri görüşlerden ayırma ve öznellik ve nesnelliği keşfetme becerilerini geliştirmek için yararlı bir araçtır.

Bu tür içeriklere herkesin erişebilmesi gerekir ve bu kapsamda internete erişim ile ilgili demokratik bir yaklaşımın olması gerekir. Bu kapsamın dışında kalabilecek; dijital materyallerin çoğaltılması, izinsiz olarak yayınlanması, kötü amaçla kullanılması ve benzeri durumlar, bilişim etiğinin ilkelerine uyulması suretiyle engellenmelidir. 

Bilgisayar Kullanıcıları İçin Etik Kurallar

Bireylerin bilgisayar kullanırken uyması gereken internet etiği kurallarından bazıları aşağıda sıralanmıştır:

  • Bilgisayarları diğer kullanıcılara zarar vermek için kullanmayın.
  • Başkalarının bilgilerini çalmak için bilgisayarları kullanmayın.
  • Sahibinin izni olmadan dosyalara erişmeyin.
  • Telif hakkıyla korunan yazılımı, yazarın izni olmadan kopyalamayın.
  • Her zaman telif hakkı yasalarına ve politikalarına saygı gösterin
  • Başkalarından aynı şeyi beklediğiniz gibi, başkalarının mahremiyetine saygı gösterin.
  • Diğer kullanıcıların bilgisayar kaynaklarını izinleri olmadan kullanmayın.
  • İnterneti etik olarak kullanın.

Her ne kadar bu tür davranışlar bir etik ilke çerçevesinde ele alınsa da; olumsuz durumlarla karşılaşıldığı takdirde; yasa dışı iletişim ve faaliyetler ile ilgili olarak yerel kolluk kuvvetlerine ve internet servis sağlayıcılarına şikayette bulunulmalıdır. 

Bilişim Etiği Kapsamında Kullanıcıların Yükümlülükleri

İnternet ve bilgisayar kullanıcıları, kullanıcı kimlik bilgilerini ve şifrelerini diğer kullanıcılara karşı korumakla sorumludur. Bu tür kişisel bilgiler, fiziksel bir argümana (örneğin bir not defteri) yazılmamalı ve kaydedilmemelidir. 

İnternet kullanıcıları başkalarına ait dosyaları, parola bilgilerini ve kişiye herhangi bir yönden zarar verebilecek bilgilere sahip olmamalı, bu bilgileri değiştirmemeli ve bilgisayarları bu gibi kasıtlı durumlar için kullanmamalıdır.